دی‌اتانول‌آمین (DEA) یک ترکیب آلی با فرمول HN(CH₂CH₂OH)₂ است. این ماده مایعی بی‌رنگ، ویسکوز (چسبناک) و دارای گروه‌های عاملی آمین و الکل است. DEA به طور گسترده‌ای در کاربردهای صنعتی مختلف مانند سورفکتانت (مواد فعال سطحی)، امولسیفایر (پایدارکننده‌ی مخلوط آب و روغن)، و تنظیم‌کننده‌ی pH استفاده می‌شود. هرچند این ماده بیشتر در محصولات آرایشی و بهداشتی و پاک‌کننده‌ها به کار می‌رود، کاربرد آن در صنعت غذا بسیار محدود و تحت نظارت‌های سختگیرانه است.

 

DEA هم‌زمان خاصیت آبدوستی و آمفی‌فیلیک دارد، به همین دلیل می‌تواند به عنوان امولسیفایر عمل کند و ترکیب مواد آبی و روغنی را ممکن سازد. این ماده در آب محلول است و فرّاریت پایینی دارد.

 

در صنعت غذایی، DEA ممکن است در مقادیر بسیار کم به عنوان کمک‌فرآیند استفاده شود، به ویژه به عنوان عامل کف‌کننده یا امولسیفایر در مواد بسته‌بندی غذا یا در برخی مراحل تولید مواد غذایی. نمونه‌هایی از این کاربردها شامل موارد زیر هستند:

 

مواد بسته‌بندی مواد غذایی: DEA می‌تواند در ساخت رزین‌ها و واکس‌هایی که روی کاغذ یا مقوا پوشش داده می‌شوند به کار رود؛ این مواد ممکن است به صورت غیرمستقیم با غذا تماس داشته باشند.

 

مواد شوینده: در فرمولاسیون مواد پاک‌کننده تجهیزات فرآوری غذا استفاده می‌شود، ولی باید دقت شود که هیچ باقی‌مانده‌ای روی تجهیزات باقی نماند.

 

به دلیل نگرانی‌های بهداشتی، از جمله احتمال سرطان‌زا بودن DEA هنگام واکنش با برخی عوامل نیتروزه‌کننده (که منجر به تولید نیتروزآمین‌ها می‌شود)، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و اداره ایمنی غذایی اروپا (EFSA) استفاده از آن را به شدت محدود کرده‌اند. استفاده مستقیم آن در غذا به‌طور کلی مجاز نیست و تنها مقادیر بسیار ناچیز آن به عنوان باقی‌مانده از مواد کمکی فرآیند ممکن است مجاز باشد.

 

در حالی که DEA دارای ویژگی‌های شیمیایی مفیدی برای کاربردهای صنعتی است، استفاده از آن در صنعت غذا بسیار محدود و تحت کنترل‌های شدید است. پژوهش‌ها برای یافتن جایگزین‌های ایمن‌تر برای امولسیون‌سازی و تنظیم pH در فرآوری غذا همچنان ادامه دارد.