دی‌اکسید تیتانیوم (TiO₂) و کاربردهای آن در صنعت غذا

 

دی‌اکسید تیتانیوم (TiO₂) که به‌طور رایج به آن "تیتانی سفید" یا "تیتانیا" نیز گفته می‌شود، یک اکسید طبیعی از عنصر تیتانیوم است. این ماده به دلیل درخشندگی بالا و ضریب شکست زیاد، به‌عنوان رنگ‌دانه سفید در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنعت غذا، بیشتر به‌عنوان رنگ‌دهنده برای افزایش سفیدی و کدری محصولات غذایی به کار می‌رود. این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، عملکرد، نگرانی‌های ایمنی و جنبه‌های قانونی استفاده از دی‌اکسید تیتانیوم در مواد غذایی می‌پردازد.

 

 

دی‌اکسید تیتانیوم (TiO₂) یکی از رایج‌ترین رنگ‌دانه‌های سفید مورد استفاده در صنایع مختلف از جمله رنگ، لوازم آرایشی، داروسازی و صنایع غذایی است. در صنعت غذا، این ماده با کد افزودنی E171 شناخته می‌شود. تیتان به دلیل توانایی بالا در ایجاد رنگ سفید و کدر بودن، باعث جذاب‌تر شدن ظاهر محصولات غذایی برای مصرف‌کنندگان می‌شود.

 

 

فرمول شیمیایی: TiO₂

 

شکل ظاهری: پودر سفید

 

حلالیت: نامحلول در آب و حلال‌های آلی

 

پایداری: از نظر شیمیایی خنثی، مقاوم در برابر نور UV و دماهای بالا

 

غیرسمی (هرچند امروزه تحت بررسی‌های ایمنی قرار دارد)

 

این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که TiO₂ گزینه‌ای مناسب برای استفاده در محصولاتی باشد که به رنگ سفید پایدار نیاز دارند.

 

 

دی‌اکسید تیتانیوم بیشتر به دلیل خاصیت رنگ‌دهندگی‌اش در مواد غذایی استفاده می‌شود. کاربردهای اصلی عبارتند از:

 

محصولات شیرینی و شکلات: در پوشش آب‌نبات، آدامس و شکلات برای درخشندگی و یکنواختی ظاهر

 

محصولات نانوایی: در یخ‌چینه‌ها، خامه‌ها و پوشش‌های پودری برای حفظ سفیدی

 

محصولات لبنی: در شیر خشک و پنیرهای فرآوری‌شده برای افزایش سفیدی

 

سس‌ها و چاشنی‌ها: بهبود ظاهر با ایجاد رنگ یکنواخت و کدری بیشتر

 

کپسول‌ها و قرص‌ها: برای پوشش مکمل‌های غذایی و دارویی

 

استفاده از TiO₂ در غذا در بسیاری از کشورها مورد پذیرش بوده است. با این حال، مطالعات اخیر نگرانی‌هایی را درباره اثرات احتمالی آن بر سلامت، به‌ویژه در اندازه‌های نانو، مطرح کرده‌اند.

 

اتحادیه اروپا: از سال 2021، EFSA اعلام کرد که دی‌اکسید تیتانیوم دیگر به‌عنوان افزودنی غذایی ایمن در نظر گرفته نمی‌شود.

 

ایالات متحده آمریکا: سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از آن را تا سقف 1٪ از وزن غذا مجاز می‌داند.

 

سایر کشورها: دیدگاه‌ها متفاوت‌اند؛ برخی کشورها مانند اتحادیه اروپا رویکرد احتیاطی را در پیش گرفته‌اند.

 

 

اگرچه تیتان قبلاً به‌عنوان ماده‌ای بی‌خطر و بی‌اثر شناخته می‌شد، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ذرات نانو TiO₂ ممکن است توسط بدن جذب شوند. نگرانی‌های سلامتی شامل موارد زیر است:

 

جهش‌زایی: احتمال آسیب به DNA

 

التهاب: واکنش‌های ایمنی احتمالی در دستگاه گوارش

 

انباشتگی زیستی: امکان تجمع در اندام‌ها در طول زمان

 

به همین دلیل، بسیاری از تولیدکنندگان به‌دنبال حذف E171 از فرمولاسیون محصولات خود هستند.

 

 

با توجه به نگرانی‌های روزافزون، جایگزین‌هایی برای TiO₂ در حال بررسی هستند، از جمله:

 

کربنات کلسیم

 

نشاسته برنج

 

کائولن (خاک چینی)

 

اکسید روی (با احتیاط)

 

این جایگزین‌ها تلاش دارند همان اثرات ظاهری TiO₂ را بدون ریسک‌های آن فراهم کنند.

 

دی‌اکسید تیتانیوم (E171) برای دهه‌ها به‌دلیل خواص رنگی عالی‌اش در مواد غذایی استفاده می‌شده است. با این حال، تحقیقات علمی جدید و تغییرات قانونی، ایمنی این ماده را زیر سوال برده‌اند. صنعت غذا اکنون باید میان حفظ زیبایی ظاهری محصولات و سلامت مصرف‌کنندگان تعادل برقرار کند. با پیشرفت علم، احتمالاً جایگزین‌هایی ایمن‌تر و پایدارتر، به جای TiO₂ در کاربردهای غذایی استفاده خواهند شد.